Historie van onze gemeente:

De Heer van Stad aan ’t Haringvliet en Schoot, Andries van Bronckhorst  krijgen in 1526 goedkeuring van de regulieren van het katholieke klooster Sint-Elisabeth te Rugge voor het kopen van de helft van het gors De Stad voor 850 pond. Niet veel later krijgt hij van keizer Karel V de ‘heerlijke rechten’ over het gebied. Dat is voor hem de aanleiding tot het bedijken van ons dorp.

 

Daarna, in 1534, geeft hij opdracht tot het bouwen van onze dorpskerk. Een éénbeukige, laatgotische dorpskerk met driezijdig gesloten koren. De gemeente viel vanaf dat moment onder de zorg van de katholieke priesters uit Middelharnis. De Heer van Stad aan ’t Haringvliet overlijd rond 1555. Nu weet u ook naar wie de A. van Bronckhorststraat is vernoemd!

 

Maar ook hier werden de gevolgen van de Reformatie zichtbaar, want tussen 1575 en 1585 werd het kerkgebouw ingericht voor protestantse erediensten. De beelden werden weggehaald en de liedboeken maakte plaats voor bijbels en psalmboeken. Vanaf 1593 is de kerk in gebruik als protestantse gemeente door de bevestiging van haar eerste predikant, Ds. Ph. Lowijck. 

 

Ook Stad aan ’t Haringvliet ondervond de gevolgen van de godsdiensttwisten aan het  begin van de zeventiende eeuw. In 1614 werd ds. J.J. de Vries bevestigd. Hij bleek een aanhanger van de Leidse hoogleraar Arminius en verwierp de calvinistische leer van de uitverkiezing. In een reactie op zijn remonstrantse gezindheid zochten kerkgangers uit Stad hun heil in Den Bommel. Het conflict kwam in 1619 tot een eind toen de omstreden predikant samen met andere remonstrantse voorgangers op last van de synode van Dordrecht werd afgezet.

 

De tweede helft van de zeventiende eeuw en de achttiende eeuw verlopen voor de Gereformeerde gelovigen te Stad zonder noemenswaardige bijzonderheden.

De negentiende eeuw laat wel enkele bijzondere dingen zien. Van ds. P.G. Jongbloed, bevestigd in 1828, ontving de gemeente bij diens afscheid in 1845 een kanselbijbel. De schoonvader van de opvolger van ds. Jongbloed deed de gemeente een orgel cadeau. In 1898 werd de kerk door brand verwoest. Met het interieur ging ook het orgel verloren. Alleen de kanselbijbel werd gered en ligt nog altijd op de kansel.

 

In 1899 werd het gebouw herbouwd. De dakruiter die de oude kerk tooide keerde niet terug. In plaats daarvan werd gekozen voor een toren aan de westkant van de kerk. Al tijdens de eerste dienst raakte het kerkgebouw door het luiden van de klok beschadigd. Na eindeloze discussies in de gemeenteraad werd in 1923 de huidige toren door de burgerlijke gemeente gebouwd.

 

Een jaar voor de verwoestende brand werd kandidaat J. Polhuijs te Stad bevestigd. Hij heeft de gemeente gediend tot aan zijn emeritaat in 1939, zodat hij met 42 jaar de langst, dienende predikant is. Bij zijn ambtsjubileum in 1937 schonk hij een zilveren doopvont aan de gemeente.

 

Na ds. Polhijs nam kandidaat J. Vink in 1939 het beroep aan. Deze predikant liet, in tegenstelling tot zijn voorganger, geen gezangen meer zingen. Vanaf zijn bevestiging wordt de gemeente gerekend tot de Gereformeerde Bond in de Nederlands Hervormde Kerk.

 

In de jaren zestig van de vorige eeuw werd het kerkgebouw aan de Nieuwstraat ingrijpend gerenoveerd. Het interieur werd gemoderniseerd en in de gemetselde traceringen werden vensters aangebracht. Eind jaren tachtig werd de consistorie aan de westkant van de kerk opnieuw opgebouwd. Daarbij werden vondsten gedaan die wijzen op de aanwezigheid van een kerkhof direct rondom de kerk. Anno heden is het kerkgebouw een sober ingerichte kerk. Kenmerkend zijn de hoge ramen en het fraaie orgelfront.

 

In 2007 werden het dak en de muren van de kerk gerenoveerd. Er werden onder andere uilenkasten aangebracht. Ook de toren werd opgeknapt. Zelfs de haan uit 1775 kreeg een opknapbeurt.